# Źródła kosztów
# Wstęp
Aby wprowadzić przewidywane/planowane koszty przejdź do kreatora kosztów. Możesz to zrobić na dwa sposoby:
- Na ekranie głównym Panelu projektu kliknij w przycisk
Źródła kosztów

- W
Zawartości Planuw menu bocznym odnajdź i kliknij lewym przyciskiem myszy w wyrażenieDane finansowe. Po rozwinięciu się listy tematów, kliknij wŹródła kosztów.

W rezultacie znajdziesz się w kreatorze kosztów, w którym masz możliwość wprowadzenia kosztu według sześciu propozycji: kosztu jednorazowego, cyklicznego, kosztu ilościowego, kosztu z dotacją, siatki kosztów i kosztu powiązanego z przychodem.

# Koszty jednorazowe
Jeśli spodziewasz się pojedynczego kosztu, wprowadź go przy pomocy kreatora Koszt jednorazowy.

- Po kliknięciu przycisku kreatora
Koszt jednorazowypojawia się okno z białym tłem, gdzie należy wprowadzić podstawowe informacje: wpisać nazwę kosztu (min. 3 znaki), wybrać jego kategorię (zużycie materiałów, zużycie energii, usługi obce, szkolenia, podróże służbowe, podatki i opłaty, inne koszty), a także określić sposób zapłaty (procent zapłaty gotówkowej) i termin jej uiszczenia.

Jeśli zapłaty masz dokonać w gotówce, przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego do końca w prawo, do 100%. W tym momencie znika wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności, gdyż przyjmuje się, że termin wypłaty gotówki jest tożsamy z terminem zakupu.
Jeśli zapłata ma zostać uiszczona przelewem bankowym, kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego pozostaw na pozycji 0%, natomiast wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności ustaw na takiej ilości dni (od 0 do 60) , w jakiej powinieneś dokonać zapłaty za koszt.
Możesz również określić, że spodziewasz się zapłacić częściowo w gotówce, a częściowo przelewem, na przykład: 20% w gotówce, 80% przelewem. Przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego w prawo o około 1/5 długości, aż w niebieskim dymku nad kółeczkiem wskaźnika wyświetli się pożądana liczba: 20%. Dla pozostałych 80 % wartości kosztu nadal możesz określić ilość dni, w której powinieneś je opłacić.
Następnie kliknij niebieski przycisk Dalej, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
- Zostajesz przeniesiony do drugiej zakładki kreatora, w której należy określić wartość netto kosztu, stawkę VAT (w procentach) oraz datę zakupu z dokładnością do miesiąca wybranego roku.

Kliknij zielony przycisk Zapisz, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
Wprowadzony koszt jest teraz widoczny na liście Źródeł kosztów.
Pod jego nazwą widzisz podsumowanie: że jest to koszt jednorazowy, jaką ma kategorię, jaka jest wartość netto i jaka stawka VAT, czy jest to zakup gotówkowy; a jeśli częściowo lub w całości przelewem, to jaki jest spodziewany termin zapłaty zobowiązania.
Pod podsumowaniem wyświetlana jest informacja, jaki czas temu pozycja została dodana i edytowana.
# Koszty cykliczne
Jeśli przewidujesz koszty powtarzające się w czasie o stałą jednostkę czasu, np.: co miesiąc, co pół roku, skorzystaj z kreatora Koszt cykliczny.

Kreator pozwala na ustawienie zakupu kosztu co miesiąc, co dwa miesiące, co kwartał, co pół roku i corocznie.
Dodatkowo możesz tu określić stały, procentowy przyrost wartości kosztu w wymienionych jednostkach czasu.
- Po kliknięciu przycisku kreatora
Koszt cyklicznypojawia się okno z białym tłem, gdzie należy wprowadzić podstawowe informacje: wpisać nazwę kosztu (min. 3 znaki), wybrać jego kategorię (zużycie materiałów, zużycie energii, usługi obce, szkolenia, podróże służbowe, podatki i opłaty, inne koszty), a także określić sposób zapłaty (procent zapłaty gotówkowej) i termin jej uiszczenia.

Jeśli zapłaty masz dokonać w gotówce, przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego do końca w prawo, do 100%.
W tym momencie znika wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności, gdyż przyjmuje się, że termin wypłaty gotówki jest tożsamy z terminem zakupu.
Jeśli zapłata ma zostać uiszczona przelewem bankowym, kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego pozostaw na pozycji 0%, natomiast wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności ustaw na takiej ilości dni (od 0 do 60) , w jakiej powinieneś dokonać zapłaty za koszt.
Możesz również określić, że spodziewasz się zapłacić częściowo w gotówce, a częściowo przelewem, na przykład: 20% w gotówce, 80% przelewem.
Przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego w prawo o około 1/5 długości, aż w niebieskim dymku nad kółeczkiem wskaźnika wyświetli się pożądana liczba: 20%.
Dla pozostałych 80 % wartości kosztu nadal możesz określić ilość dni, w której powinieneś je opłacić.
Następnie kliknij niebieski przycisk Dalej, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
- Zostajesz przeniesiony do drugiej zakładki kreatora, w której należy określić wartość netto kosztu, stawkę VAT (w procentach) oraz jednostkę czasu co jaką koszt będzie się powtarzał (miesiąc, 2 miesiące, kwartał, pół roku, rok).

Kliknij niebieski przycisk Dalej, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
- Zostajesz przeniesiony do trzeciej zakładki kreatora, w której określasz zmianę wartości kosztu w czasie.

Jeśli nie przewidujesz zmiany wartości, pozostaw suwak w pozycji włączonej (po prawej stronie).
Wyświetla się wówczas informacja Stała kwota kosztu przez cały okres.
Jeśli przewidujesz zmianę wartości przesuń suwak w lewo do pozycji wyłączonej. Poniżej suwaka pojawia się pole wyboru, w którym możesz określić jak często wartość kosztu będzie się zmieniać (co miesiąc, 2 miesiące, kwartał, pół roku, rok). Obok możesz określić o ile procent wartość kosztu będzie się zmieniać w ustawionej jednostce czasu.
Kliknij niebieski przycisk Dalej , znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
- Zostajesz przeniesiony do czwartej zakładki kreatora, w której określasz datę rozpoczęcia kosztu oraz jego zakończenia z dokładnością do miesiąca w wybranym roku.

W tym celu, w pozycji zatytułowanej: Data rozpoczęcia kosztów:
pozostaw zaznaczone kółeczko przy określeniu
jak plan– jeśli wprowadzany koszt cykliczny będzie ponoszony od początku biznesplanu,albo kliknięciem lewego przycisku myszy zaznacz kółeczko przy określeniu
inna data– jeśli koszt cykliczny zacznie obowiązywać w innym terminie.
Po kliknięciu, pojawią się pola, w których możesz wybrać rok i miesiąc rozpoczęcia wprowadzanego kosztu.
Pozycja Data zakończenia kosztów wymaga analogicznej obsługi, co pozycja: Data rozpoczęcia kosztów.
Kliknij zielony przycisk Zapisz, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
Wprowadzony koszt cykliczny jest teraz widoczny na liście Źródeł kosztów.
Pod jego nazwą widzisz informacje podsumowujące: że jest to koszt cykliczny, do jakiej kategorii się zalicza, jaka jest stawka VAT, czy jest to zakup gotówkowy; a jeśli częściowo lub w całości przelewem, to jaki jest spodziewany termin zapłaty zobowiązania.
Podana jest informacja, co ile wprowadzony koszt jest powtarzalny oraz czy ma zmienną wartość netto – jeśli tak, podana jest procentowa wartość oraz częstotliwość zmiany.
Pod podsumowaniem wyświetlana jest informacja, jaki czas temu pozycja została dodana i edytowana.

# Koszt ilościowy
Jeśli planujesz koszt uzależniony od jego ilości poniesionej w danym okresie i jego ceny jednostkowej obowiązującej w tym samym czasie, możesz skorzystać z kreatora Kosztu ilościowego.

Kreator pozwala na przypisanie stałej miesięcznej ilości kosztu lub różnej ilości kosztu każdemu z okresów rozliczeniowych określonych w szczegółowych ustawieniach biznesplanu.
Dodatkowo kreator pozwala także na wprowadzenie stałej lub zmieniającej się ceny tego kosztu w horyzoncie biznesplanu.
Przykład 1
Koszt będzie miał zmienną ilość i cenę w każdym okresie zdefiniowanym w szczegółowości biznesplanu. Horyzont planu ustawiłeś na 3 lata (domyślna wartość), a szczegółowość biznesplanu ustawiłeś następująco: 1 rok miesięcznie, kolejna lata: rocznie.
W pierwszym biznesplanu kreator umożliwi Ci przypisanie każdemu miesiącowi innej ilości kosztu jaką planujesz ponieść oraz innej ceny jednostkowej za ten koszt. W drugim i trzecim roku biznesplanu każdemu okresowi rocznemu będziesz mógł przypisać przewidywaną roczną ilość ponoszonego kosztu oraz inną jego cenę jednostkową obowiązującą w danym roku.
Przykład 2
Jeśli ustawiłeś horyzont planu na 12 lat i w każdym z tych lat ustawiłeś szczegółowość miesięczną, będziesz mógł wpisać 144 różne przewidywane ilości ponoszonego kosztu oraz 144 różne ceny jednostkowe tego kosztu – na każdy miesiąc, z kolejnych 12 lat, inną.
- Po kliknięciu przycisku kreatora
Koszt ilościowypojawia się okno z białym tłem, gdzie należy wprowadzić podstawowe informacje: wpisać nazwę kosztu (min. 3 znaki), wprowadzić stawkę VAT, wybrać jego kategorię (zużycie materiałów, zużycie energii, usługi obce, szkolenia, podróże służbowe, podatki i opłaty, inne koszty), a także określić sposób zapłaty (procent zapłaty gotówkowej) i termin jej uiszczenia.

Jeśli zapłaty masz dokonać w gotówce, przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego do końca w prawo, do 100%.
W tym momencie znika wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności, gdyż przyjmuje się, że termin wypłaty gotówki jest tożsamy z terminem zakupu.
Jeśli zapłata ma zostać uiszczona przelewem bankowym, kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego pozostaw na pozycji 0%, natomiast wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności ustaw na takiej ilości dni (od 0 do 60), w jakiej powinieneś dokonać zapłaty za koszt.
Możesz również określić, że spodziewasz się zapłacić częściowo w gotówce, a częściowo przelewem, na przykład: 20% w gotówce, 80% przelewem. Przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego w prawo o około 1/5 długości, aż w niebieskim dymku nad kółeczkiem wskaźnika wyświetli się pożądana liczba: 20%. Dla pozostałych 80 % wartości kosztu nadal możesz określić ilość dni, w której powinieneś je opłacić.
Następnie kliknij niebieski przycisk Dalej , znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
- Zostajesz przeniesiony do drugiej zakładki kreatora pozwalającej wprowadzić planowane ilości ponoszonego kosztu.

Siatka danych
Do siatki danych możesz wpisać wartości ilość jednostek zużywanych przez Twoja firmę uwzględniając sezonowość w poszczególnych miesiącach. Po wpisaniu w pola rocznych wartości - dane będą proporcjonalnie przeliczone dla każdego miesiąca (1/12 wartości rocznej).
Jeśli nie przewidujesz zmiany ilości pozostaw suwak w pozycji włączonej (po prawej stronie): Stała ilość przez cały okres.

W polu obok wpisz stałą miesięczną ilość kosztu.
Poniżej możesz określić początek i koniec obowiązywania ustalonej ilości (jak w planie lub inne). W tym celu, w pozycji zatytułowanej: Data rozpoczęcia kosztów:
- pozostaw zaznaczone kółeczko przy określeniu
jak plan– jeśli ustalona ilość kosztu ma obowiązywać od początku biznesplanu, - albo kliknięciem lewego przycisku myszy zaznacz kółeczko przy określeniu
inna data– jeśli obowiązywanie ustalonej ilości kosztu ma rozpocząć się w innym terminie.
Po kliknięciu, pojawią się pola, w których możesz wybrać rok i miesiąc rozpoczęcia wprowadzanego kosztu.
Pozycja Data zakończenia kosztów wymaga analogicznej obsługi, co pozycja: Data rozpoczęcia kosztów.
Jeśli przewidujesz zmiany ilości ponoszonego kosztu, wyłącz suwak przesuwając go w lewo (przeciągając go przytrzymywanym lewym przyciskiem myszy). Po wyłączeniu suwaka poprzednie pola do uzupełnienia znikną.
Natomiast, poniżej suwaka, pojawią się okna odpowiadające okresom ustawionym w szczegółowości biznesplanu, w których możesz wpisać planowane ilości dla każdego okresu.
Gdy nadasz ilości wszystkim interesującym Cię okresom, kliknij niebieski przycisk Dalej, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
- Zostajesz przeniesiony do trzeciej zakładki kreatora pozwalającej wprowadzić przewidywane ceny kosztu jednostkowego.

Jeśli przewidujesz stałą cenę pozostaw suwak w pozycji włączonej (po prawej stronie): Stała cena przez cały okres.
W polu obok wpisz cenę jednostkową kosztu.
Jeśli przewidujesz, że cena kosztu będzie się zmieniać przesuń suwak (przeciągając go przytrzymywanym lewym przyciskiem myszy) w lewo do pozycji wyłączonej. Wówczas zniknie pole stałej ceny jednostkowej, a poniżej suwaka pojawią się okna odpowiadające okresom ustawionym w szczegółowości biznesplanu, w których możesz wpisać planowaną cenę jednostkową kosztu dla każdego okresu.
Gdy nadasz ceny jednostkowe wszystkim interesującym Cię okresom, kliknij zielony przycisk Zapisz, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
Wprowadzony koszt ilościowy jest teraz widoczny na liście Źródeł kosztów. Pod jego nazwą widzisz informację, że jest to koszt generowany przez plan kosztu ilościowego.
W podsumowaniu możesz wyczytać do jakiej kategorii się zalicza, jaka jest stawka VAT, czy jest to zakup gotówkowy; a jeśli częściowo lub w całości przelewem, to jaki jest spodziewany termin zapłaty zobowiązania. Podana jest też informacja czy ilość kosztu jest zmienna czy stała, jeśli stała – podana jest jej wartość.

Podobnie jest z informacją o cenie jednostkowej kosztu: czy zmienna czy stała, jeśli stała – podana jest jej wartość. Pod podsumowaniem wyświetlana jest informacja, jaki czas temu pozycja została dodana i edytowana.
# Koszty z dotacją
Jeśli spodziewasz się pojedynczego kosztu, którego zakup zostanie pokryta przez dotację, wprowadź go przy pomocy kreatora Koszt z dotacją.

- Po kliknięciu przycisku kreatora
Koszt z dotacjąpojawia się okno z białym tłem, gdzie należy wprowadzić podstawowe informacje: wpisać nazwę kosztu (min. 3 znaki), wybrać jego kategorię (zużycie materiałów, zużycie energii, usługi obce, szkolenia, podróże służbowe, podatki i opłaty, inne koszty), a także określić sposób zapłaty (procent zapłaty gotówkowej) i termin jej uiszczenia.
Jeśli zapłaty masz dokonać w gotówce, przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego do końca w prawo, do 100%. W tym momencie znika wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności, gdyż przyjmuje się, że termin wypłaty gotówki jest tożsamy z terminem zakupu.
Jeśli zapłata ma zostać uiszczona przelewem bankowym, kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego pozostaw na pozycji 0%, natomiast wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności ustaw na takiej ilości dni (od 0 do 60) , w jakiej powinieneś dokonać zapłaty za koszt.
Możesz również określić, że spodziewasz się zapłacić częściowo w gotówce, a częściowo przelewem, na przykład: 20% w gotówce, 80% przelewem. Przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego w prawo o około 1/5 długości, aż w niebieskim dymku nad kółeczkiem wskaźnika wyświetli się pożądana liczba: 20%. Dla pozostałych 80 % wartości kosztu nadal możesz określić ilość dni, w której powinieneś je opłacić.
Następnie kliknij niebieski przycisk
Dalej, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.Zostajesz przeniesiony do drugiej zakładki kreatora, w której należy określić wartość netto kosztu, stawkę VAT (w procentach) oraz datę zakupu z dokładnością do miesiąca wybranego roku.
Kliknij niebieski przycisk
Dalej, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.Zostajesz przeniesiony do trzeciej zakładki kreatora, w której możesz określić wysokość dotacji w procentach. W tym miejscu należy też podać datę jej rozliczenia:
- jeśli jest ona tożsama z datą poniesienia kosztu - pozostaw zaznaczone kółeczko przy określeniu
jak koszt, - jeśli różni się ona od daty poniesienia kosztu - kliknięciem lewego przycisku myszy zaznacz kółeczko przy określeniu
inna data.
Po kliknięciu, pojawią się pola, w których możesz wybrać rok i miesiąc rozliczenia dotacji.
- Kliknij zielony przycisk
Zapisz, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
Wprowadzony koszt jest teraz widoczny na liście Źródeł kosztów.
Pod jego nazwą widzisz podsumowanie: że jest to koszt z dotacją, do jakiej kategorii się zalicza, jaka jest stawka VAT, czy jest to zakup gotówkowy; a jeśli częściowo lub w całości przelewem, to jaki jest spodziewany termin zapłaty zobowiązania.
Pod podsumowaniem wyświetlana jest informacja, jaki czas temu pozycja została dodana i edytowana.
# Siatka kosztu
Jeśli przewidujesz koszt z danej kategorii różnorodnie zmieniający się w czasie, możesz skorzystać z kreatora Siatki kosztu.
![siatka kosztów]/assets/docs/koszty/siatka-kosztu.png)
Kreator pozwala na wprowadzenie innej wartości każdemu z okresów rozliczeniowych określonych w ustawieniach biznesplanu jako szczegółowość biznesplanu.
Dla przykładu: jeśli ustawiłeś horyzont planu na 5 lat, a szczegółowość biznesplanu ustawiłeś tak: 2 pierwsze lata miesięcznie, następne 3 lata rocznie.
To w dwóch pierwszych latach biznesplanu, kreator umożliwi Ci przypisanie każdemu miesiącowi innej wartości kosztu.
Natomiast po 2 pierwszych latach, będziesz mógł kolejnym przypisać przewidywaną roczną wartość kosztu.
Inny przykład: jeśli ustawiłeś horyzont planu na 12 lat i w każdym z tych lat ustawiłeś szczegółowość miesięczną, będziesz mógł wpisać 144 różne wartości kosztu – na każdy miesiąc z kolejnych 12 lat inną.
Co więcej, kreator pozwoli Ci przypisać wartości kosztu kolejnym okresom poprzez przeciąganie punktów na wykresie.
Śmiało więc, zarządzaj wykresem, a program zidentyfikuje odpowiednią wartość.
- Po kliknięciu przycisku kreatora
Siatka kosztupojawia się okno z białym tłem, gdzie należy wprowadzić podstawowe informacje: wpisać nazwę kosztu (min. 3 znaki), wprowadzić stawkę VAT, wybrać kategorię kosztu (zużycie materiałów, zużycie energii, usługi obce, szkolenia, podróże służbowe, podatki i opłaty, inne koszty), a także określić sposób zapłaty (procent zapłaty gotówkowej) i termin jej uiszczenia.
Jeśli zapłaty masz dokonać w gotówce, przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego do końca w prawo, do 100%. W tym momencie znika wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności, gdyż przyjmuje się, że termin wypłaty gotówki jest tożsamy z terminem zakupu.
Jeśli zapłata ma zostać uiszczona przelewem bankowym, kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego pozostaw na pozycji 0%, natomiast wskaźnik czasu zapłaty wierzytelności ustaw na takiej ilości dni (od 0 do 60) , w jakiej powinieneś dokonać zapłaty za koszt.
Możesz również określić, że spodziewasz się zapłacić częściowo w gotówce, a częściowo przelewem, na przykład: 20% w gotówce, 80% przelewem. Przesuń kółeczko wskaźnika procentu zakupu gotówkowego w prawo o około 1/5 długości, aż w niebieskim dymku nad kółeczkiem wskaźnika wyświetli się pożądana liczba: 20%. Dla pozostałych 80 % wartości kosztu nadal możesz określić ilość dni, w której powinieneś je opłacić.
Następnie kliknij niebieski przycisk
Dalej, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.Zostajesz przeniesiony do drugiej zakładki kreatora pozwalającej wprowadzić spodziewane koszty na dwa sposoby:
- wpisując wartości kosztu w okienka opatrzone odpowiednimi oznaczeniami uzależnionymi od ustawień szczegółowości biznesplanu (miesięczna, kwartalna, półroczna, roczna).
Dla miesięcy będą to poszczególne nazwy miesiąca (styczeń, luty, marzec, itd.), dla kwartałów – nazwy: od kwartał 1 do kwartał 4, dla półroczy - nazwy: półrocze 1 i półrocze 2, dla lat będą to odpowiednie oznaczenia roku: np.: Rok 2023.
- przesuwając punkty na wykresie metodą "chwyć i przesuń".
W tym celu przewiń stronę w dół do wykresu. Na poziomej osi czasu zaznaczone są punkty, odpowiadające okresom rozliczeniowym (określonym w szczegółowości biznesplanu): miesiące, kwartały, półrocza, lata.
Najedź kursorem myszki na wybrany punkt. Gdy w niego wcelujesz i wyświetli się małe okienko informujące o tym punkcie, możesz, przytrzymując lewy klawisz myszy, przeciągnąć go w górę lub w dół.
Po puszczeniu klawisza myszy, wartość, jaką osiągnie przeciągany punkt, zapisywana jest automatycznie w okienku odpowiadającym za ustawiany na wykresie okres.
- Gdy nadasz wartości wszystkim interesującym Cię okresom, kliknij zielony przycisk
Zapisz, znajdujący się w prawym dolnym rogu okna kreatora.
Wprowadzony koszt jest teraz widoczny na liście Źródeł kosztów.
Pod jego nazwą widzisz informację, że jest to koszt generowany przez siatkę kosztu.
W podsumowaniu możesz wyczytać jaką ma kategorię, jaka jest stawka VAT, czy jest to zakup gotówkowy; a jeśli częściowo lub w całości przelewem, to jaki jest spodziewany termin zapłaty zobowiązania.
Pod podsumowaniem wyświetlana jest informacja, jaki czas temu pozycja została dodana i edytowana.